Jak oświetlać pomieszczenia w szkołach?
Odpowiednie dobrane
oświetlenie w szkołach ma na celu stworzenie poprawnych warunków sprzyjających efektywnej nauce
w atmosferze dobrego samopoczucia uczniów i nauczycieli. Niewłaściwe oświetlenie może prowadzić do zmęczenia oczu a nawet bólów głowy
wpływając na koncentrację i efektywność nauczania. Oświetlenie pomieszczeń szkolnych zgodnie z normą
PN-EN 12464-1
pozwala uzyskać poprawne warunki pracy w placówkach edukacyjnych.
Wymagania normy
Norma PN-EN 12464-1, której pełna nazwa brzmi „Światło i oświetlenie; Oświetlenie miejsc pracy; Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”
definiuje wymagania dotyczące oświetlenia m. in. w przestrzeniach szkolnych.
Ile potrzeba światła w pomieszczeniach edukacyjnych?
Zgodnie z normą minimalny pożądany poziom natężenia oświetlenia wyrażany w luksach (lx) zależy od przeznaczenia pomieszczenia; na przykład:
- w żłobkach i przedszkolach min 300 lx
- w klasach szkolnych 500 lx
- pracownie artystyczne lub rysunku technicznego 750 lx
- hole wejściowe 200 lx
- korytarze 100 lx
- schody 150 lx
- hale sportowe, sale gimnastyczne 300 lx
- szatnie, toalety, sanitariaty i umywalnie 200 lxv
Jak równomierne oświetlać sale lekcyjne?
Ważnym aspektem prawidłowego oświetlenia w szkołach jest równomierność. W jednolicie oświetlonym pomieszczeniu unika się powstawania dużych
kontrastów mogących powodować zmęczenie wzroku. Wg normy
równomierność oświetlenia określa się wskaźnikiem Uo, który określa stosunek
najmniejszego natężenia oświetlenia do średniego natężenia w danym obszarze.
Uo może wynosić od 0,4 w pomieszczeniach komunikacyjnych przez 0,6 w klasach do nawet 0,7 w specjalnych pracowniach.
Czym jest olśnienie? Czy ma znaczenie w pomieszczeniach edukacyjnych
Olśnienie czyli zjawisko nieprzyjemnego doznania efektu oślepiającego może być wywołane przez nadmierny kontrast między np. źródłem światła w polu
widzenia a otoczeniem. Należy je ograniczać aby unikać błędów i zmęczenia. W tym celu przy projektowaniu uwzględnia się odpowiednią lokalizację
źródeł światła, stosowanie osłon a także dobór opraw oświetleniowych o odpowiedniej konstrukcji, które minimalizują ryzyko olśnienia.
Właściwy wskaźnik
UGR, UGRL w większości pomieszczeń edukacyjnych nie powinien przekraczać 19. W
salach gimnastycznych
przyjmuje się mniej restrykcyjny UGR ≤ 22.
Czy barwa światła i oddawanie barw mają znaczenie w budynkach szkolnych?
Barwę światła czyli jego temperaturę chromatyczności podaje się w
kelwinach (K).
Barwa światła jest to temperatura ciała
doskonale czarnego, które wytwarza światło o tej samej barwie jak źródło rozpatrywane. Lampy o temperaturze chromatycznej powyżej
5300 K należą do
barwy chłodnej, 3300 – 5300 K do neutralnej, poniżej 3300 K do barwy
ciepłobiałej. Zbyt
ciepłe światło może sprzyjać uczuciu senności, zbyt zimne nadmiernej pobudliwości i rozdrażnieniu. – czyli oświetlenie ma niebagatelny wpływ
na proces nauczania.
Współczynniki Ra/CRI mają wpływ na postrzeganie kolorów. Według normy, w pomieszczeniach w których przebywają ludzie
współczynnik Ra
nie może być niższy niż 80. Współczesne profesjonalne
oprawy LED powinny zapewniać Ra na poziomie 81-90 i wyższym.
Czy tablice szkolną trzeba doświetlać?
W przypadku tablic szkolnych należy zapewnić odpowiednie pionowe natężenie oświetlenia, które umożliwi wyraźne odczytanie treści napisów lub
rysunków. Ważne jest także zapobieganie odbiciom kierunkowym.
Dla
tablic czarnych, zielonych i białych norma określa minimalne średnie natężenie oświetlenia na poziomie 500 lx przy
równomierności Uo 0,70. Odpowiednio dobrane i rozmieszczone
oprawy asymetryczne tablicowe
pozwolą spełnić surowe wymogi norm.
Jakich opraw używać w szkołach?
Dobór odpowiednich opraw oświetleniowych w pomieszczeniach szkolnych zależy od wymagań normy oraz możliwości montażu. Przykładowo w salach lekcyjnych,
gdzie jest sufit stały, używa się
opraw natynkowych z optyką zapobiegającą olśnieniu.
Tam gdzie występują sufity podwieszane, stosuje się
oprawy do wbudowania. Do doświetlania tablic szkolnych
najlepiej użyć dedykowanych
opraw asymetrycznych. W pomieszczeniach
gdzie wymagana jest szczelność (np. w umywalniach) można stosować
oprawy hermetyczne a w korytarzach
szkolnych, gdzie wymagania co do olśnienia i natężenia nie są tak restrykcyjne sprawdzą się
tradycyjne oprawy kloszowe, także ze źródłami LED.
Przy wyborze źródeł światła do szkół należy kierować się również kryteriami:
- wydajności energetycznej: stosowanie źródeł światła o wysokiej wydajności energetycznej (np. lampy LED), które zmniejszają zużycie energii.
- trwałości: wybór opraw oświetleniowych i źródeł światła o długiej trwałości zmniejsza konieczność ich wymiany i zmniejsza koszty eksploatacyjne.
- dobrego samopoczucia osób przebywających w pomieszczeniu – np. przez dobór odpowiedniej temperatury barwowej
- bezpieczeństwa fotobiologicznego czyli wpływu emitowanego światła na przedmioty lub organizmy żywe zgodnie z normą EN 62471, najlepiej z niską grupą ryzyka RG0.
Podsumowanie
Oświetlenie w szkołach zgodne z normą PN-EN 12464 jest kluczowe dla zapewnienia odpowiednich warunków do nauki, poprawy koncentracji i zmniejszenia
zmęczenia wzroku. Normy te określają minimalne wymagania dotyczące poziomu iluminacji, jednolitości oświetlenia, ochrony przed oślepianiem
oraz temperatury barwowej światła.
Projektowanie oświetlenia szkół powinno uwzględniać nie tylko aspekty funkcjonalne, ale także
komfort psychofizyczny uczniów i kadry nauczycielskiej, co bezpośrednio wpływa na jakość procesu edukacyjnego.
Nasz zespół chętnie pomoże w
projektowaniu oświetlenia szkolnego doborze właściwych opraw.
Zapraszamy do
kontaktu.
